Το φαρμακείο-μουσείο με τις μεσαιωνικές συνταγές, τα βαλσαμωμένα ζώα και τα βότανα για τους ερωτευμένους

Το Raeapteek έχει ιστορία περίπου 600 χρόνων και είναι το παλαιότερο φαρμακείο στην Ευρώπη, που συνεχίζει αδιάλειπτα τη  λειτουργία του.

Βρίσκεται στο Ταλίν της Εσθονίας, στην κεντρική πλατεία απέναντι από το δημαρχείο. Στο αρχείο του μουσείου, υπάρχει ένας τιμοκατάλογος φαρμάκων, περίπου του 1695, που περιλαμβάνει 54 διαφορετικούς τύπους νερού, 25 λίπη, 128 έλαια, 20 χαυλιόδοντες, 49 αλοιφές, 71 ιατρικά τσάγια κ.λπ.

Στη λίστα περιλαμβάνονται, επίσης, αρκετά μη συμβατικά φάρμακα, όπως καμένες μέλισσες, έντερα λύκου, αυτιά κουνελιών, γαιοσκώληκες σε λάδι, πέστροφα ουράνιου τόξου, λευκά σκυλόψαρα, αλλά και χυμός μούμιας! Τα δείγματα ελήφθησαν από τους ντόπιους εμπόρους ναρκωτικών, που είχαν επαφές με αλλοδαπούς επιχειρηματίες, οι οποίοι παρείχαν τέτοια εξωτικά προϊόντα.

Η ιστορία του φαρμακείου

Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για την πρώτη ημέρα λειτουργίας του, όμως, μέχρι το 1422 είχε ήδη αλλάξει τρεις ιδιοκτήτες. Υπολογίζεται ότι άνοιξε το 1415. Οι πρώτες εικόνες του φαρμακείου βρίσκονται σε μια  ελαιογραφίας του 1800 και οι πρώτες φωτογραφίες του χρονολογούνται το 1889.

Το όνομά του, Raeapteek, σημαίνει, «φαρμακείο δημαρχείου».

Έγγραφα με ημερομηνία μετά το 1422 αναφέρουν ότι o χημικός Johann Molner πέρασε από εκεί και ότι τα φάρμακα είχαν ήδη αρχίσει τις πωλήσεις στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα.

Το φαρμακείο λειτούργησε και ως ένα είδος κλειστού συλλόγου για τους ηγέτες της πόλης του Ταλίν. Εκεί πάρθηκαν ορισμένες σημαντικές αποφάσεις. Η συνάντηση πίσω από τις κλειστές πόρτες του φαρμακείου έδωσε στην πολιτική ελίτ, τη μυστικότητα που δεν μπορούσαν να διασφαλίσουν τα δημόσια καπηλειά.

Παράλληλα, ήταν ένας θεραπευτικός χώρος, όταν ακόμη η ιατρική δεν είχε οργανωθεί ως αυτόνομη επιστήμη.

Η οικογένεια βασιλικών που πέρασαν ως ιδιοκτήτες στο φαρμακείο

Κατά τη διάρκεια της μακράς ιστορίας του φαρμακείου, πολλοί σημαντικοί άνδρες της πόλης εργάστηκαν ως φαρμακοποιοί. Σε ένα σημειωματάριο του δημοτικού συμβουλίου, υπάρχει μια καταχώρηση από έναν φαρμακοποιό, που ονομάζεται Nuclawes, ο οποίος δήλωσε ότι οι ιδιοκτήτες του φαρμακείου είναι δέκα αξιότιμοι άντρες, κοντά στα κέντρα εξουσίας και όχι πάντα ντόπιοι.

Η αυστροουγρική οικογένεια Burchart συνδέεται στενότερα με την ιστορία του, έχοντας διευθύνει την επιχείρηση για πάνω από 10 γενιές και συνολικά 329 χρόνια, από το 1582 έως το 1911. Ήταν καλά εκπαιδευμένοι και συχνά δεν ήταν μόνο φαρμακοποιοί, αλλά και γιατροί, με ενεργό ρόλο στα δρώμενα της πόλης. Η φήμη τους ήταν τόσο μεγάλη που, το 1725, ο Ρώσος τσάρος, Πέτρος ο Μέγας, ζήτησε από τον Γιοχάν Μπάρχαρτ Β’ να τον περιθάλψει. Ωστόσο, ο τσάρος πέθανε πριν φτάσει ο φαρμακοποιός στην Αγία Πετρούπολη.

Το περίφημο αμυγδαλωτό που θεραπεύει τις ραγισμένες καρδιές

Το 1907, ο Rudolph Lehbert άρχισε να παράγει ένα αντι-αναιμικό παρασκεύασμα, το «Ferratol». Μπορούσε να θεωρηθεί ως το πρωτοποριακό προϊόν της εσθονικής φαρμακευτικής βιομηχανίας. Το φαρμακείο ήταν επίσης το πρώτο στην Ευρώπη που πούλησε καπνό.

Ένα από τα πιο δημοφιλή του προϊόντα ήταν το «φάρμακο» που ονομάζεται Klaret και παρασκευάζεται με μια μεσαιωνική συνταγή με 8 διαφορετικά μπαχαρικά. Περιείχε 14% αλκοόλ και το παρομοίαζαν με κρασί. Το σκεύασμα κυκλοφορεί ακόμη και το 2020 – ένα μπουκάλι 450 ml, κόστιζε 16 ευρώ.

Ένα άλλο δημοφιλές προϊόν είναι μια μυστική μεσαιωνική συνταγή για αμυγδαλωτό, το οποίο περιέχει 72% αμύγδαλα και πιστεύεται ότι «θεραπεύει» τις ραγισμένες καρδιές. Πιστευτό ή όχι, το αμυγδαλωτό κυκλοφορεί από το Μεσαίωνα και παραμένει δημοφιλές.

Δείγματα από φαρμακευτικά βότανα στο Μουσείο του φαρμακείου. Πηγή: Μηχανή του Χρόνου

Στο φαρμακείο υπάρχουν πολλά φίλτρα, με μεσαιωνική προέλευση. Τα περισσότερα δεν πωλούνται πια, αλλά εκτίθενται στο Μουσείο της επιχείρησης. 

Κατά τον Μεσαίωνα, υπήρχαν αρκετές συνταγές από βότανα. Κυρίαρχες ήταν και πολλές δοξασίες, που βασίζονταν σε βιωματικές παρατηρήσεις. Για παράδειγμα, σε όσους είχαν προβλήματα όρασης, έδιναν βαλεριάνα, επειδή άρεσε στις γάτες που είχαν πολύ καλή όραση!

Μπορεί να μην έβλεπαν καλύτερα, αλλά σίγουρα ηρεμούσαν. Σαν γάτες…

Ο κήπος του φαρμακείου με δικές του καλλιέργειες

Το φαρμακείο είχε και κήπο. Εκεί καλλιεργούσαν βαλεριάνα,  αγιόκλημα, καπνό, χαμομήλι και άλλα βότανα.

Οι φαρμακοποιοί χρησιμοποίησαν πάνω από 100 διαφορετικά βότανα, άνθη και ρίζες, για να δημιουργήσουν συγκεκριμένα καρυκεύματα, σιρόπια, οινοπνευματώδη, αιθέρια έλαια και αλοιφές, που ανακούφιζαν τους ασθενείς από διάφορες παθήσεις.

Το Ταλίν έχει ψυχρό κλίμα, το μεγαλύτερο διάστημα του χρόνου, και θεωρήθηκε εντυπωσιακό ότι τα φαρμακευτικά φυτά και τα βότανα αναπτύχθηκαν υπό αυτές τις συνθήκες. Βέβαια, διατηρούνταν μέσα σε γυάλινα ή κεραμικά δοχεία και τα αποξηραμένα βότανα αποθηκεύονταν σε ξύλινα κιβώτια που δεν περιείχαν μεταλλικά μέρη.

Το φαρμακείο σήμερα

Το 1990, το φαρμακείο ανακαινίστηκε καθώς το κτίριο είχε παραμεληθεί για σχεδόν 50 χρόνια. Η ανακαίνιση διήρκεσε πάνω από 10 χρόνια έως το 2003 και, φυσικά, δεν άλλαξε η φυσιογνωμία του. Πουλά σύγχρονα φάρμακα και αποτελεί ένα ζωντανό μνημείο της πόλης.

Στο κτίριο, λειτουργεί μουσείο με κουτιά φαρμάκων, σκεύη και βαλσαμωμένα ζώα που χρησιμοποιούνταν σε πειράματα. Διαθέτει εστιατόριο και κατάστημα με αντίκες. Στο υπόγειο του φαρμακείου, διοργανώνονται εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες.

Εκεί μπορούν οι επισκέπτες να φτιάξουν το περίφημο αμυγδαλωτό του φαρμακείου, να συνδυάσουν διάφορα θεραπευτικά βότανα και να παρακολουθήσουν διαλέξεις για φαρμακευτικά φυτά.